Lavta, Türk müziğine 1700’lerde giriş yaptığı tahmin edilmektedir. Tanburi Cemil Bey, lavta icrasında bağa mızrap kullanmaya başlamıştır. Türk lavtasına rönesans dönemi yaşatmıştır. 19. yy’a gelindiğinde, lavta gözden düşmüştür. Henüz eski popülerliğini yakalayamamış olsa da Klasik Türk müziğinde ve Barok müzikte karşılık bulmayı sürdürmektedir. Tanbur, klasik kemençe ve lavta gibi Türk müziğinin yapı taşı sayılan bu müzik aletleri her geçen gün yeni icracılarını yaratıyor.
Lavta, uda benzerlik göstermektedir. Lavtanın teknesinde kullanılan çıta dilimleri, uda göre daha az sayıdadır. Ud perdesizken, lavta perdelidir. Ses kapağı üzerinde uda nazarak tek kafes bulunmaktadır. Sap uzunluğu uda göre biraz daha uzundur. Cemil Bey döneminde 18 perde ile icra edilen lavta, günümüzde 26 perdeye ulaşmıştır. 7 veya 8 telli üretilmektedir, genellikle 7 telli lavta tercih edilmektedir. Sazın akord yapısına herhangi bir etki etmeksizin, bam telin yalnız kalması tınlamayı rahatlatması nedeniyle tercih edilmektedir.
Lavta telleri sırasıyla; 1 ve 2. teller 0.65, 2 ve 3. teller 1008, 4 ve 5. teller 1014, 7 ve varsa 8. teller 1024 numara dizilime sahiptir. İlk iki tel naylon, diğer teller sırma adı verilen tıraşlı bam tellerdir.
Lavta bağa mızrapla çalındığında tanbura çok yakın bir ses elde edilir. Bazı lavta icracıları plastik mızrap kullanılmaktadır. Rönesans ve Barok lavta baş ve işaret parmaklardaki tırnaklar yardımıyla çalınmaktadır. Lavta icracısına lavtacı ve lavtavi denilmektedir.
En çok tanınan lavta icracılarımız arasında; Tanburi Cemil Bey, Mesut Cemil, Lavtacı Andon, Lavtacı Civan Lütfi Bey, Lavtacı Şeyda Hanım bulunmaktadır. Günümüzde birçok popüler lavta icracısı bulunmaktadır.
Lavta batı ülkelerinde klasik gitar baz alınarak akord edilir. Batı’da kullanılan lavtada perdeler tanperaman ses düzenine göre yerleştilirken, Türk müziğinde tanbur perdeleri gibi dizilir ve akord edilir. Yardımcı, renk sazı niteliği yerine doğrudan solo enstrüman olarak kullanılmaya başlanmıştır. Tanbur ve lavta mızrapları ne kadar yuvarlak olursa, mızrap sesi o ölçüde kaybolur.
Lavta üretiminde birçok ağaç kullanılabilmektedir. Kendi üretimimiz olan lavtalarda, okaliptüs, kiraz, armut, ceviz, erik, çınar, karaağaç, kokulu ardıç, kızıl ardıç ve bu ağaçların kendi arasında çeşitlenmesi ve ikilenmesiyle ortaya çıkarılan lavta tekneleri bulunmaktadır.
Lavtada perde dizilimleri tanbur perde dizisinin aynısıdır. Bu nedenle lavtaya has bir perde dizisi yoktur. Tam ve koma sesler birbiri ardına dizilir. Koma sesler olarak anılan çeyrek sesler istenildiği gibi eşit ölçülerde veya bazıları es geçilerek farklı ölçülerde bağlanabilir. Yüksek tansiyonlu bir müzik aletidir. Düşük tansiyonlu tel bağlanması durumunda, lavtaya bağlanan teller kopacaktır.
Lavta ile birçok çeşit müzik icra edilebilmektedir. Klasik Türk müziği, pop, türkü formunda eserler çalınabileceği gibi Grek müzikleri de rahatlıkla tavrında çalınabilir. Tavırlı çaınma biçimiyle öğrenilmesi kolaydır.
Luvi Müzik Aletleri Atölyesi, Türk lavtası üretimi konusunda titizlikle ve kişiye özel lavta siparişi almaktadır.
Müzik aletleri Ud yapımcısı Eren Ali Gül Luthier tarafından üretilmektedir.
