Ud hassas bir müzik aleti. Ud müzik aletinin yapısı gereği ses tablası ince, tekne dilimleri ince ve 24 adetten oluşan parçalardan oluşur. Burguluk ve sap oldukça ince ve birçok ağacın bileşeninden oluşuyor. Hassasiyet gerektiren mızraplı Türk müzik aletleri denilince orada akla Ud gelir.
Udun ses kalitesini, kullanılan ağacın doğru seçilmesi ve kurutulmuş olması belirler. Her şeyden önce Ud enstrümanının bileşenlerinin kalibre edilmiş, yıllarca dinlendirilmiş doğru ağaçlardan ve doğru yöntemlerle birleştirilmiş olduğunu söyleyebiliriz.
Ud enstrümanında sert ağaçlar tercih edilmektedir. Ağacın çalışmaması, esnememesi ve parçalarının birbirinden ayrılmaması gibi sebepler gerekçedir. Daha önemli hususlardan biri ses tablasının çökmemesi, sesi doğru iletmesi için de kuru ağaç tercih edilir. Sapın atmaması için uygun kurulukta freze kesim sap ağacı takılması gerekmektedir.
En sık kullanılan Ud ağaçları; ceviz, maun, kayısı, kiraz, armut, akçaağaç, bubinga’dır. Bunların yanı sıra Afrika ağaçları ya da herhangi bir meyve ağacı tercih edilebilmektedir.
Ud Yapımına En Uygun Ağaç Hangisidir?
Ud yapımında kullanılacak en iyi ağaç sert ve ağaç öz suyundan arındırılmış ağaçtır. Müzik aletleri yapımında öz suyu bulunan ağaçlar çabuk bozulur, parçaları birbirinden ayrılır, ses tablası çöker, sapı atar. Temel şikâyetler bunlar olmuştur.
Ud ses tablası (kapak) seçiminde Ladin önemlidir. Yumuşak ve dengeli damarlar ses iletimi için oldukça önemlidir. Sesi oluşturan ana eleman ses tablası olmasına karşın, teknenin de reflektör görevi üstlendiğini unutmamalıyız. Ses tablasındaki ağaç sertliği, Ud teknesinde kullanılan ağacın tekneden dönen sesi etkilemekte belirleyici olduğunu da hatırlatmalıyız.
Udun Kalitesi Nasıl Anlaşılır?
1. Burguların Kendini Salmaması (Gevşememesi)
Mızraplı her müzik aletinde burguların kendini bırakmaması en temel zorunluluklardan biridir. Burgular kolay hareket etmeli ve yerinde kalmalıdır. Akordun doğru tutabilmesi, akord esnasında fazla zaman kaybetmemek Ud icracısı için çok önemlidir. Eğer burgular çok sıkışıyorsa, hafif bir şekilde Ud burgularına pudra sürülmelidir. Aksi yönde çok kayıyorsa, pudra alınarak kurutulduktan sonra takılmalıdır. Eğer sorun devam ediyorsa Ud yapım atölyesine kontrole bırakılmalıdır.
2. Udun Tınısının Bozuk Olmaması
Udun ses tablasının ve ses tablasına yerleştirilen balkonların doğru sağlaması yapılmadıysa, ses dengesinde bozukluk olabilir. Ud klavyesi ve Ud mızraplığı takılması da çok önemli. Eğer ses tablası üzerinde klavye, mızraplık, eşik boşlukta veya sallanıyorsa ses bozulabilir. Eğer görünüm olarak Ud elemanlarında bir sorun görünmüyor ve seste bozukluk varsa, ses patlaması varsa ses tablasının tesviyesi kötüdür. Balkonlar yerli yerinde ve doğru ölçülerle yerleştirilmemiştir.
Ud satın alırken burgularına, klavyesine, ses tablasına, tekne dilimlerine ve genel ses dengesine bakılmalıdır. Yukarıdaki arıza ve sorunlara rastlıyorsanız o Ud enstrümanını almayın.
